METIS

METIS is de “Mid-Infrared ELT Imager and Spectrograph” en we zullen deze ingewikkelde naam even uitleggen.

“Mid-infrared” betekent een bereik van golflengten (3-20 micrometer) die we ook thermische straling noemen omdat spullen die op kamertemperatuur zijn het meeste licht in deze golflengten uitstralen. Dus kunnen we op deze manier ook in de ruimte voorwerpen zien die op deze temperatuur, zo’n 300 graden boven het absolute nulpunt, zijn. Dat zijn bijvoorbeeld planeten die op de aarde lijken, dus niet die hete Jupiter-achtige planeten (die we nu al sinds dertig jaar of zo kennen), maar planeten die mogelijk een aard-achtige atmosfeer hebben en misschien, ja… misschien zelfs een vorm van leven kunnen hebben. Er is goed hoop dat we een aard-achtige planeet in orbit rondom onze nabijste ster zullen vinden: Alpha Centauri. Die is zo helder dat we erg voorzichtig moeten zijn als we die met METIS zullen waarnemen, want anders raakt onze gevoelige camera beschadigd. En dat is dan ook precies de uitdaging: zo veel mogelijk licht van de heldere ster blokkeren totdat we de kleine planeet in zijn buurt kunnen vinden.

Dat is zeker de spectaculairste bedoeling van METIS, maar ook de riskantste. Gelukkig zijn er nog heel wat andere dingen die we met METIS kunnen bestuderen. In ons sterrenstelsel, de Melkweg, zullen we ook waarnemingen doen van de schijven rondom jonge sterren en de atmosferen van oude sterren. En ook in bepaalde andere sterrenstelsels kunnen we in het midden-infrarode licht waarnemingen doen. In bijna ieder sterrenstelsel zit er namelijk een super-massaal zwart gat in het midden. En als dat actief materie aanzuigt, wordt die heet en komt op bepaalde plekken juist op kamertemperatuur zodat we ze dan makkelijk kunnen zien in het midden infrarood.

“ELT” staat voor “European Extremely Large Telescope” en dat is de naam van de nu in aanbouw zijnde grootste telescoop der wereld. Die wordt door een Europese organisatie (de European Southern Observatory of ESO) op een berg in de Atacama woestijn in Chili gebouwd en zal in 2024 klaar zijn. Met z’n doorsnee van bijna 40m wordt de oppervlakte van die telescoop groter dan de oppervlakten van alle huidige grote telescopen gecombineerd! Er is geen bedrijf in de wereld dat een zo grote spiegel kan produceren en dus bestaat de hoofdspiegel (degene die bijna 40m groot zal zijn) uit 798 segmenten, ieder met z’n 1,45m doorsnee. En die moeten allemaal precies zo geplaatst worden dat de hele spiegel dan een parabola wordt. Bijna onmogelijk, toch?

“Imager and Spectrograph” betekent wat we met de camera (METIS) zullen doen: plaatjes en spectra opnemen. Met de “Imager” kunnen we bijvoorbeeld een echt plaatje van een aardachtige planeet opnemen en met de “Spectrograph” kunnen we het licht van die planeet dan analyseren en vergelijken met modellen van atmosferen om te ontdekken wat er op die planeet gebeurt.